kierująca projektem: dr Agata Łuksza
realizacja: 2018 – 2021
program: Sonata, Narodowe Centrum Nauki
Celem projektu było zbadanie historii publiczności teatralnej na ziemiach polskich w XIX wieku, szczególnie w Warszawie, przez pryzmat praktyk i doświadczeń najbardziej zagorzałych widzów teatralnych, których proponuję nazywać „fanami teatru”. Chodziło zatem o przyjrzenie się polskiej kulturze teatralnej XIX wieku z perspektywy publiczności, a nie autorów dramatycznych, arcydzieł scenicznych czy wielkich aktorów epoki. W projekcie centralne miejsce zajmowali ci widzowie, których zachowania często interpretowano jako przesadne, w złym guście, niestosowne, a które być może w jakiś sposób podważały istniejący wówczas porządek wartości moralnych i estetycznych. Uwaga badaczki skoncentrowana była na następujących zagadnieniach: relacja między tożsamością fanowską a narodową; klasowy i etniczny profil fanów; popularne gusta teatralne; wymiar handlowy i komercyjny przedstawienia teatralnego; konflikty między fanami, między fanami a innymi widzami; relacja między fanami a instytucją teatralną; międzynarodowy wymiar kultury fanowskiej; kobiece fandomy. Projekt odwoływała się do badań prowadzonych w różnych dyscyplinach, takich jak studia fanowskie, studia nad publicznością (audience studies), studia historyczno-teatralne i kulturoznawcze. Badania prowadzone były na różnorodnych źródłach z epoki (np. fotografie, karykatury, pamiętniki, materiały prasowe, mapy, afisze, egzemplarze teatralne, teksty dramatyczne, literatura piękna). Zastosowana w projekcie metodologia posłużyła z jednej strony krytycznemu zbadaniu powstających w XIX wieku reprezentacji publiczności teatralnej, a zwłaszcza fanów teatru (a więc: kto, dlaczego, w jakich mediach i z jakiej pozycji społecznej wytwarzał takie reprezentacje), a z drugiej strony – próbie odzyskania praktyk, doświadczeń, preferencji i tożsamości fanów na tle ówczesnej publiczności.
