kierujący projektem: Marcin Gołąb
realizacja: 2019 – 2021
program: PRELUDIUM, Narodowe Centrum Nauki
Celem projektu były opis oraz analiza sytuacji dziecka w Polsce bezpośrednio po II wojnie światowej, co stało się możliwe dzięki przyjęciu dwóch uzupełniających się perspektyw. Pierwsza perspektywa obejmowała przedstawienie ram instytucjonalnych opieki nad dzieckiem w Polsce w analizowanym okresie, a także zewnętrznych wyobrażeń o dzieciństwie (to, jak dzieci i dzieciństwo widziane są przez dorosłych oraz w praktykach dorosłych). Drugie podejście opierało asię będzie na analizie źródeł historycznych tworzonych przez dzieci (rysunki, korespondencja, wypracowania szkolne, dzienniki osobiste), które nie tylko uzupełnią wiedzę o dzieciństwie w badanym okresie, ale także przybliżą perspektywę codziennego życia dziecka w powojennej Polsce. Jednym z założeń projektu było zbadanie, czy doświadczenia dziecka były naznaczone przez wojnę lub powojenną indoktrynację, czy też zachowane przekazy dziecięce koncentrują się na innych obszarach życia. Weryfikacji poddanych zostało kilka hipotez badawczych. Pierwsza hipoteza: powojenne przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w szczególny sposób przyczyniły się do zmiany sytuacji dzieci i ich rodzin, na przykład poprzez budowę żłobków, przedszkoli i świetlic, choć zmiany te nie musiały mieć wyłącznie pozytywnego charakteru. Druga hipoteza dotyczyła podrzędnej pozycji dzieci w społeczeństwie powojennym, które mimo podkreślania znaczenia dzieciństwa w oficjalnych przekazach z lat 40. i 50. czyniło z dzieci przedmiot, a nie podmiot polityki państwa. Trzecia hipoteza odnosiła się do szerokiego spojrzenia na zmiany kulturowe i dotyczyła zakończenia w okresie powojennym zasadniczej zmiany w postrzeganiu dzieciństwa, która rozpoczęła się na przełomie wieków i wraz ze zmianami politycznymi stopniowo wpływała na szerokie kręgi społeczne i oznaczała postawienie dziecka w centrum życia społecznego, co niekoniecznie oznaczało uzyskanie przez dziecko podmiotowości.