realizacja: 2022 – 2025
zespoł badawczy: dr Dorota Sosnowska (kierująca projektem)
Celem projektu jest zbadanie, jak w polskiej kulturze czasów transformacji, pojawiają się i działają Inni. W czasach radykalnej społecznej, politycznej i kulturowej zmiany z zastanych modeli tożsamości wyłaniają się nowe, które nie tylko wymagają nowych mechanizmów ujawniania się, nowych gestów i zachowań – nazywanych przeze mnie performansami – ale także nowych reakcji społeczności a nawet nowych modeli bycia razem. Badając praktyki artystyczne – sztukę, literaturę, teatr, film a także dokumentację tych działań artystycznych, które można nazwać efemerycznymi i ulotnymi, patrząc na nie jako na ślady i scenariusze społecznych działań – chcę zbadać jak performowana była odmienność w czasach transformacji. Ważnym założeniem badań jest oparta na spostrzeżeniu, że w kulturze transformacji różne rodzaje inności nie są jeszcze traktowane jako tożsamości i ujmowane w ramach tego, co dziś nazywamy polityką tożsamościową, myśl, że da się prześledzić wyłanianie się inności zanim zostanie ona nazwana i ujęta w znane dziś figury: Żyda, geja, kobiety, Czarnego itd. Tę transformacyjną inność określam mianem odmienności. Uderzające, że słowo Odmieniec tłumaczy się na angielski jako Queer. Pojawia się ono w polskiej refleksji humanistycznej już w 1982 roku w słynnym tomie redagowanym przez Marię Janion i Zbigniewa Majchrowskiego zatytułowanym Odmieniec na oznaczenie właśnie takiej inności, którą dziś można by określić jako pre-queer. Wśród celów projektu jest równiże zbadanie, jak nakładają się na siebie te pojęcia, jak się przecinają i rozchodzą oraz w jaki sposób/na ile znajdują się w polu oddziaływania kultury transformacji.
