Seweryn Kuśmierczyk, Lidija Rezoničnik, Masterpieces of Polish Literature and Film. Pharaoh, The Wedding, Mother Joan of the Angels, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023.
The book collection Masterpieces of Polish Literature and Film presents important works of Polish literature and their film adaptations, which are distinguished by a high artistic level and are among the classics of Polish cinematography. Each book in the collection consists of literary chapters contributed by Lidija Rezoničnik and chapters written by Seweryn Kuśmierczyk that contain analyses and interpretations of films based on literary works. The literary works are presented in a broader literary and cultural context. This context is also taken into account in the film analyses and interpretations, which are based on the method of anthropological-morphological analysis of the film work.
The first book is dedicated to the novel Pharaoh by Bolesław Prus (Faraon, 1895) and the film Pharaoh by Jerzy Kawalerowicz (Faraon, 1965), the drama The Wedding by Stanisław Wyspiański (Wesele, 1901) and the film The Wedding by Andrzej Wajda (Wesele, 1972), and the novel Mother Joan of the Angels by Jarosław Iwaszkiewicz (Matka Joanna od Aniołów, 1946) and Jerzy Kawalerowicz’s film Mother Joan of the Angels (Matka Joanna od Aniołów, 1960).
Monografia zawiera analizy trzech wybranych utworów z polskiego kanonu literackiego i ich filmowych adaptacji, zaliczanych do klasyki polskiego kina: powieści Faraon Bolesława Prusa oraz filmu Faraon (reż. Jerzy Kawalerowicz, 1965), dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele i filmu Wesele (reż. Andrzej Wajda, 1972) oraz opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Matka Joanna od Aniołów i filmu Matka Joanna od Aniołów (reż. Jerzy Kawalerowicz, 1960). Kolejność rozdziałów jest zgodna z chronologią publikacji utworów literackich. Książkę zamyka omówienie metody analizy antropologiczno-morfologicznej dzieł filmowych opracowanej przez Seweryna Kuśmierczyka.
Autorzy kreślą szerszy obraz procesów kulturowych, w których teksty literackie od późnego pozytywizmu po wiek XX wpisywały się w fazy rozwojowe dyskursu literackiego i filmowego. Do prezentacji wybrali dzieła, których adaptacja filmowa miała kluczowe znaczenie dla historycznego rozwoju poetyki filmu polskiego i zachowała żywotność z perspektywy współczesnej i historycznej. W analizach dzieł literackich Lidija Rezoničnik, wykorzystując obszerną bibliografię oraz najnowsze ustalenia badawcze, koncentruje się na trzech poziomach istnienia tekstu – procesie jego powstawania, analizie i recepcji. Uwzględnia usytuowanie utworów w szerszym kontekście społeczno-historycznym i kulturowym.
Analizy i interpretacje filmów Seweryna Kuśmierczyka są wyczerpujące, szczegółowe i pogłębione, dotyczą treści i cech formalnych, odbioru i szerszego oddziaływania dzieła, sytuują filmy w kontekście kulturowym i antropologicznym. Zawierają informacje pozyskane bezpośrednio z rozmów z twórcami. Autor posługuje się w nich autorskim ujęciem metodologicznym – analizą antropologiczno-morfologiczną.